درباره شعر و شاعران در حوزه ي سامرا، بسنده مي كنيم به آنچه كه در ويژه نامه ميرزا، در مجله حوزه آمده است، در آنجا نويسنده ي مقاله پس از آن كه در تجليل پيامبر صلي الله عليه و آله و سلم و امامان معصوم عليهم السلام از شاعران متعهد و به تبع آن عالمان بزرگ شيعي در طول تاريخ، سخن مي گويد، مي رسد به «ادبيات و شعر در مكتب سامرا» و در ادامه، مكتب سامرا را ادامه خط امامان اهل بيت مي داند و از سيد محسن امين عاملي نقل مي كند كه:



[ صفحه 139]



ميرزا در جهت هنر شعر نيز صاحب نظر بود، شعر مي گفت و شاعران را دوست مي داشت. «كان اديبا يحب الشعر و انشاده» [1] به شاعران متعهد اهميت مي داد؛ از اين روي، شاعران از هر سو آهنگ سامرا كردند و بازار ادب و شعر در عصر وي، رواج يافت و قصايد بلند ادبي سروده شد، و از نقباء البشر نقل مي كند كه: «ميرزا، شعر را دوست داشت و بر آن جايزه مي داد، از اين روي شعراي عرب و عجم، از هر سو، آهنگش كردند و بازار ادب در عصر وي رواج يافت. و ميرزا به اكرام شاعران شهرت يافت» . [2] .

نويسنده ي مقاله سپس اضافه مي كند:

«در آن عصر، گرچه مجالس شعري و ادبي در نقاط مختلف عراق، چون بغداد و حله و نجف، وجود داشت، ولي تجليل از شعر و شوكت در مجالس ادبي، از جانب مرجعي بزرگ، چون ميرزاي شيرازي، بسيار نادر بود، اهتمام ميرزا، موجب شد كه علما بيش از پيش به شعر روي آورند و طبع شعري خود را تقويت كنند.»

و در ادامه از علماي بزرگي نام مي برد كه طبع شعر داشته و از شاگردان ميرزاي بزرگ بودند و شاعران



[ صفحه 140]



حوزه ي سامرا محسوب مي شدند، بزرگمرداني چون:

1- آيت الله سيد اسماعيل صدر، پسرعموي ميرزا شاگرد وي، كه در عين فقاهت، اديبي سرآمد و شاعري بزرگ بود و در مدح و مراثي اهل بيت شعر بسيار سروده است.

2 - مولي رشيد دزفولي، از شاگردان ميرزا در نجف و سامرا وي، علاوه بر تبحر در علوم ديني، اديبي ماهر و شاعري توانا بود، با نظمي روان شعر مي سرود، ديوانش به طبع رسيده است.

3 - شيخ عباس كاشف الغطاء وي از شاگردان ميرزا است و در شعر سهمي وافر داشت. از ايشان، منظومه اي در شرح درايه، تأليف مرحوم بحرالعلوم به يادگار مانده و منظومه هايي در احكام كه مورد استقبال مردم قرار گرفت و عده اي به لحاظ سهولت، آنها را حفظ كرده اند.