روزگاري سامرا شهر شاهان بود و كوي كاخ ها و قصرهاي سر به فلك كشيده، چنان كه نزديك به ده خليفه از خلفاي بني عباس و صدها وليعهد و اميرالامراء و قاضي القضات و... و... روز و روزگاري سامرا را بهشت خويش دانسته و قصرها و عشرتكده ها براي خويش ساخته بودند، اما امروز از هشت خليفه ي عباسي و صدها امير و وزير و قاضي و حاكم كه در زير خاك هاي سامرا دفن شده بودند اثري نيست، تاريخ خاكشان را نيز به باد فنا داده است و امروزه جز بدنامي و نفرت نصيبي از جهان ندارند.



[ صفحه 279]



پيشتر، قبل از ظهور دين مبين اسلام، سرزمين سامرا نزد پيروان حضرت عيسي مسيح، مقدس بود و جاي جاي آن ديار، با معابد و كنشت ها و صومعه ها، از نور معنويت روشن و پررونق بود كه امروزه جزء آثار باستاني سامرا محسوب مي شود. نويسنده ي موسوعة العتبات المقدسه، در فصل اول از كتابش (ج 12، ويژه سامرا) از هر يك به تفصيل و تطويل سخن رانده است كه ما تنها به نام آنها اشاره مي كنيم و مي گذريم:

34 - دير سامرا.

35 - دير مرماري.

36 - دير سوسي.

37 - دير باشهرا.

38 - دير عبدون.

39 - دير عباغي.

40 - دير العذاري.

41 - دير العلث.

42 - دير عمر نصر.

43 - دير مرماجرجس [1] .