دكتر اسماعيل شفيعي سروستاني، محقق و پژوهشگري توانمند، و از نويسندگان و روزنامه نگاران فعال عصر ماست كه تاكنون بيش از 670 مقاله و 150 رساله پژوهشي و 30 كتاب مستقل در حوزه هاي گوناگون فرهنگي، از جمله غرب شناسي، ادبيات فارسي، مطالعات فرهنگي و به ويژه مطالعات مهدوي و آخرالزّمان شناسي، از ايشان به چاپ رسيده است، كه همه حاكي از گستره وسيع فعاليت هاي علمي و قلمي اين استاد گرامي مي باشد.

استاد شفيعي سروستاني، با تأسيس «موسسه فرهنگي موعود»، گام ارزنده اي را در جهت نشر معارف حقه علوي و ترويج فرهنگ ناب مهدوي برداشت و اكنون نيز به عنوان سردبير و مدير مسوول ماهنامه فرهنگي «موعود عصر» و همچنين پايگاه اينترنتي موعود، در اين زمينه فعاليت مي نمايد.

اگر موافق باشيد گفتگو را با تشريح مختصري از اوضاع اجتماعي عصر امام علي النقي عليه السلام آغاز كنيم.

عصر امام هادي عليه السلام كه متصل به زمان امام حسن عسكري عليه السلام و در نهايت منجر به عصر غيبت مي شود، بسيار قابل تأمّل است. از زمان امام هشتم و حتي قبل از آن، ما شاهد حصر شديد حضرات معصومين عليهم السلام در همه وجوه هستيم كه اين حصر منجر به محصور و زنداني شدن امام هادي و امام عسكري عليهماالسلام در پادگان نظامي سامرا مي شود. در اين دوره، تمامي مجال از حضرات معصومين علهيم السلام گرفته مي شود، يعني در واقع آنها در يك شرايط بسيار وحشتناك امنيتي قرار مي گيرند و اين شرايط فوق العاده ناامن به عصر غيبت مي انجامد. اساساً غيبت به معناي قطع ارتباط مردم با حجت خداست و نه عدم وجود حجت. و يكي از دلايل غيبت حجت خدا ناامني است. اين «ناامن» بودن شرايط در زمان امامان معصوم، قابل تحليل و بررسي دقيق مي باشد.

اين ناامني از چه زماني و در چه زمينه هايي آغاز شد؟

اين ناامني از قبل زمان امام دهم در ابعاد گوناگون زمينه داشت ولي با نزديك به عصر آن حضرت گسترش پيدا كرد، ناامني در بحث و گفتگو، بيان مسائل اعتقادي و ارتباط با مردم كه منجر به شهادت امامان معصوم و در نهايت غيبت امام آخرين شد. حتي مي توان گفت تداوم غيبت ناظر بر تداوم ناامني مي باشد يعني امام و ياران ايشان در امنيت نيستند كه هنوز عصر غيبت به درازا كشيده است.

ما وقتي مي توانيم به جامعه خود مصونيت ببخشيم كه به شعائر ديني خود اهتمام بورزيم. متأسفانه در جامعه ما شعائر كمرنگ گشته اند و صد تأسف كه در حال حاضر حفظ شعائر ديني، دولتي شده است و اين نقص بسيار بزرگي است، يعني حفظ شعائر يك وظيفه حكومتي شده است نه وظيفه تك تك مسلمانان جامعه

آثار اين ناامني چيست؟

يكي از آثار منفي عدم امنيت، نازل شدن سطح معرفت نسبت به اين ذوات مقدسه است يعني ناامني باعث قطع ارتباط مردم با حجت خدا مي شود و اين قطع ارتباط سبب پايين آوردن سطح شناخت آنها با امام خويش مي گردد. يكي از عوامل هتك حرمت هاي ناخواسته كه متأسفانه در زمان ما نيز وجود دارد، عدم شناخت نسبت به وليّ خداست. ناامن بودن فضا حضور مستقيم امام را مختل مي كند و مجال حضور دشمن را وسيع مي كند. كه اين دشمن در وهله ي اول ابليس لعين است و بعد ياران و هم قطاران او. يعني يهود و بني اسرائيل و در مراحل پايين تر هم دست نشانده ها و پرورش يافتگان و روزي خواران يهود هستند.

منظور شما از روزي خواري معاندين و هتاكان اين است كه از سوي تشكيلات يهود، پشتيباني مالي مي شوند؟

منظور بنده اين نيست كه دست نشانده هاي يهود، تنها دلار و پول از اربابان خود دريافت مي كنند بلكه اين روزي خواري بدين معناست كه بني اسرائيل، فضا و حوزه فرهنگي و تمدني بوجود آورده اند كه روح و جان انسانها را روزي خوار يهود كرده و اين حوزه تمدني و فرهنگي، در حال تغذيه فكري مردم است و چه بسيارند كسانيكه قربةً إلي الله كينه ورزي مي كنند.

قربه الله ؟!

بله، قربة الله، يعني عده اي هستند كه نفهميده همان راهي را مي روند كه دشمن مي خواهد، مثل همين شهرسازان، كه هم نماز مي خوانند و هم روزه مي گيرند، هم دعاي ندبه مي روند و هم خمس و زكات مي دهند، ولي ناخواسته شهري را براي شما مي سازند كه تمام پايه هاي نظري آن را شهرسازان يهود ريخته اند و تمام الگوهاي آن از شهرهاي نصاري گرفته شده است و تمام نمادها و صورت هاي تجسمي آن شهر از نظام شهري يهود و نصاري برگرفته شده است، آيا در اين شهر، انسان متديّن پا مي گيرد؟!

اين همان نكته ايست كه عرض كردم مبني بر تغذيه بشر توسط شياطين. قربه الي الله هم تغذيه مي كنند. يعني بر نماز اول وقت هم مقيّد هستند ولي آيا اين نماز است؟ نمازي كه در حيات عملي و اجتماعي انسان، بروز پيدا نكند، چه نمازيست؟! نماز بايد در عمل ظهور بيابد و عمل بايد مصداق نماز باشد. ببينيد، نماز و هر عبادت ديگري، يك صورت ظاهري دارد كه با رسيدن وقت آن، بجا آورده مي شود اما صورت باطني و مصداق واقعي آن در جايگاه و منصب و مقامي كه هر فرد دارد، پيدا مي شود.

نماز چيست؟ مگر نه اين است كه نماز، معروفترين معروف است؟ آيا در برابر، هر معروفي، منكري وجود ندارد؟ حال شما بفرماييد در حوزه شهرسازي ما، منكر وجود دارد يا نه؟ و مصاديق اين منكر، چيست؟ اگر كسي جواب اين سوال را نداند، از ديدگاه بنده (كه يك معلم فرهنگي ام و نه مجتهد)، او نماز نمي خواند، يعني كسي كه در صندلي و جايگاه خود، منكر شغل خود را پيدا نكند، تنها به صورتي از ظاهر نماز مشغول است.

آلودگي هاي يك جامعه، روزنه ها و رخنه هايي را در كالبد جامعه ايجاد مي كند كه راه نفوذ جنود شيطان را باز مي كند، و متأسفانه نتيجه اش مي شود همين هتاكي ها و اهانت ها...

در حوزه معماري و خانه سازي هم همينطور، يعني صورت خانه هاي ما بايد صورت حقيقي نماز را داشته باشد و همچون انساني كه در آن خانه به پيشگاه خدا، سر فرو مي آورد و شاكر و ذاكر است، آن خانه نيز شاكر و ذاكر باشد. نقشه تهران 2020 را ببينيد، اين نقشه بي شباهت به لاس وگاس ايالات متحده امريكا نيست. متأسفانه شهري كه امّ القري جهان اسلام است، مسلمان نيست. يعني چه؟ يعني مردمش نماز نمي خوانند؟ آري، مي خوانند، اول وقت هم مي خوانند ولي اين مردم و شهرسازانش، آنچه بايد از نماز برداشت مي كردند را، برداشت نكردند. اين قاعده در اقتصاد ما نيز قابل تأمّل و بررسي است. يعنيآيا در اقتصاد ما، عبوديت نماز وجود دارد؟ آيا اقتصاد ربوي، مي تواند داراي عبوديت باشد؟ عبوديتي كه مظهر تامّ آن امام زمان (عج) است؛ مسلماً كه نه، بلكه بالعكس، مظهر عناديت و دشمني با عبد خدا و حجت خداست. در نتيجه شهري كه بويي از عبوديت خدا نبرده باشد، در برابر امام زمانش خواهد ايستاد، چه شهرساز آن نماز اول وقت بخواند و چه نخواند. و اين عرض بنده اشاره به همان فراز از دعاي ندبه دارد كه: «أين هادم أنبية الشرك و النفاق».

مصاديق اين بناهاي شرك و نفاق در عصر ما چيست؟

مصاديق ما همين شهرهايي است كه پر از انسانهايي شده كه مشغول عبوديت ظاهري و بجا آوردن نماز هستند ولي در اصل فضاي شيطان پرستاني را در خود جاي داده كه شيطان را قربة الي الله مي پرستند و اين همه متأثر از دستگاه اجتماعي، اقتصادي، سياسي و فرهنگي بني اسرائيل است، كه كوچكترين مصداق آن هم جماعتي نابخرد است كه آلوده به انواع كثافت شده اند و شيطان به جان آنها رخنه كرده است و نتيجه اش مي شود آوازي كه آن ملعون خوانده است. كه در آن ادبيات شيطان پرستي به وضوح ديده مي شود.

چه بر سر او آمده؟ آيا پولي گرفته است كه اين آواز را بخواند؟ اصلاً لازم نيست پولي بگيرد بلكه در جان او اتفاقي افتاده است كه منجر به اين حركت شيطاني گرديده است.

اين چه اتفاقي است كه باعث هبوط و سقوط انسان به اين درجه از رذالت و پستي، مي شود؟

ببينيد هر انساني وقتي متولد مي شود، فطرت پاك او همچون سپري محكم خواهد بود كه در برابر حمله شيطان او را محفوظ نگه مي دارد و شيطان هرگز نمي تواند آن سپر را سوراخ كند و به نفس او نفوذ پيدا كند، مگر اينكه انسان با اختيار خود ناپرهيزي نمايد و در اثر گناه و آلودگي، رخنه هايي را در اين سپر ايجاد كند كه اين روزنه ها راه ورود جنود شيطان به وجود او خواهد شد.

در واقع پيامد گناهان، تنها آخرت نيست بلكه در سه مقطع ظهور و بروز مي يابد: عالم دنيا، عالم برزخ و عالم قيامت، چنانكه پيامد اعمال نيك نيز چنين است ولي متأسفانه مردم، تنها به مقطع آخر آن توجه مي كنند و از دو بُعد ديگر غافل اند.

تباهي هاي اخلاقي و اقتصادي و خورد و خوراك و آلودگي هاي جسماني، رخنه هايي را در كالبد و جسم و نفس انسان ايجاد مي كند كه به شيطان اجازه مي دهد، به راحتي بر روي قلب او بنشيند و در واقع شيطان به جاي او آواز بخواند.

در مورد پيكره جامعه نيز دقيقاً وضعيت به همين گونه است، يعني آلودگي هاي يك جامعه، روزنه ها و رخنه هايي را در كالبد جامعه ايجاد مي كند كه راه نفوذ جنود شيطان را باز مي كند. متأسفانه و نتيجه اش مي شود همين هتاكي ها و اهانت ها.

بنظر شمادر برابر اين آلودگي ها كه منجر به دريده شدن پرده هاي حيا شده و آن بي حرمتي ها و اهانت را به دنبال مي آورد، فعالان فرهنگي ما و تمام افراد اثرگذار در حوزه فرهنگ و انديشه، چه رويكردي را بايد اتخاذ كنند؟ آيا بايد مقابله به مثل كرد؟ آيا بايد با سكوت، به آنها بي اعتنايي كرد؟ و ...

جواب به اين سوال از دو جنبه قابل توجه است، يكي حكم فقهي مربوط به اين هتك حرمت هاست كه مربوط به قاضي شرع و مجتهد جامع الشرايط در عصر غيبت مي باشد و نه بنده و شما. ولي جنبه ديگر موضوع كه مربوط به فعالان فرهنگي مي باشد داراي نكات حائز اهميتي است، از جمله، مصونيت بخشي به مردم خودمان است. چرا كه اين اتفاق در سطح پايين تري در بين بچه ها و بزرگسالان جامعه مان در حال روي دادن است، و اگر اين درجات نازلتر آلودگي، مورد توجه قرار نگيرد، آن انحرافها باز هم تكرار خواهد شد. پس اولين راه، مصونيت بخشي است و يكي از راه هاي اين مصونيت بخشي، توجه به اذان است و حال آنكه در اين شهر، به آن اهميت داده نمي شود و من عرض مي كنم كه شهر بي اذان، شهر بي خداست. چرا بايد در يك شهر مسلمان نشين، باد، صداي اذان را به زحمت به گوش ساكنين آن برساند و شما مجبور باشيد براي بيدار شدن در سحرگاه، چند تا ساعت را كوك كنيد. چرا در شهرها و شهرك ها، نسبت بين ساكنين مسلمان آنها و تعداد مسجدهاي آن، مورد توجه قرار نمي گيرد.

در بين هزاران رشته دانشگاهي، چند رشته متناسب با معارف علوي و مهدوي تنظيم شده اند كه آنها همه جدا عمل مي كنند، همچون واتيكان و نتيجه ي اين عدم مصونيت بخشي و عدم معرفت بخشي، مي شود همان جاهليتي كه فرد را به سوي ترديد نسبت به حقايق و سپس به انكار آن سوق مي دهد و در آخر هم او را عليه آن حقايق به ميدان مي آورد
بنظر بنده، اذان، شهر را واكسينه مي كند و در برابر جنود شيطان به مردم آن شهر، مصونيت مي بخشد. چرا كه وقت پخش اذان، وقت باز شدن درهاي آسمان و اجابت دعاست و اين يعني ناامن شدن فضاي شهر براي حضور جنود شيطان. همچنانكه در حرم امامان و امام زادگان نيز اين حالت وجود دارد، ولي متأسفانه ما اسير توجيهاتي هستيم كه: اينجا بيمارستان است و اين صدا مزاحم بيماران است، و حال اينكه نمي دانيم كه همين صداي اذان موجب شفاي بيمارانمان مي شود؛ و يا اينكه: اين زمان، موقع استراحت است، ولي غافل از اينكه اين زمان، وقت استجابت دعاست و نتيجه چنين غفلت هايي اين مي شود كه راه نفوذ شيطان را باز مي كنيم و موجبات انحطاط جامعه را فراهم مي كنيم.

راه هاي ديگر مصونيت بخشي به فرد و جامعه، چه مي تواند باشد؟

ما وقتي مي توانيم به جامعه خود مصونيت ببخشيم كه به شعائر ديني خود اهتمام بورزيم. متأسفانه در جامعه ما شعائر كمرنگ گشته اند و صد تأسف كه در حال حاضر حفظ شعائر ديني، دولتي شده است و اين نقص بسيار بزرگي است، يعني حفظ شعائر يك وظيفه حكومتي شده است نه وظيفه تك تك مسلمانان جامعه.

علاوه بر دوراهي كه عرض كردم، راه ديگري هم شايان توجه است و آن اهتمام ورزيدن به معرفت بخشي به مردم جامعه است.

لطفاً در اين مورد بيشتر توضيح بفرماييد.

در غرب براي اينكه از تيررس دين، دور باشند، به كليساي كاتوليك، مكاني را اختصاص دادند به نام واتيكان و گفتند شما مسيحيان در اينجا مشغول كارهاي خود باشيد و ما هم مشغول كارهاي خود. اكنون در مجامع علمي ما ملاحظه كنيد، درس و رشته اي وجود دارد بنام معارف، ولي در كنار آن چه به خورد جوانان ما مي دهند؟ جامعه شناسي يهود و نصاري، اقتصاد سرمايه داري، شهرسازي كذايي.

يعني اين درس معارف، در شقوق علمي ما سرايت ندارد، همچون نمازي كه عرض كردم. يعني معرفت مانند واتيكان، جدا افتاده، چنانكه همين بلا بر سر رسانه هاي ما نيز مي آيد. همين حالا، اگر شما تمام برنامه هاي راديو و تلويزيون خودمان را جمع كنيم و غربال كنيم، حتي چند ساعت برنامه مفيد در رابطه با معرفت نسبت به امام حيّ و حجت خدا، امام زمان (عج) نمي توانيد ارائه بدهيد. و اين همان مرگ جامعه است، آن هم از نوع جاهليت، چنانكه رسول خدا صلي الله عليه وآله فرمود: اگر كسي امام زمان خويش را نشناسد و بميرد، به مرگ جاهليت مرده است.

ما با يك مصداق خاصي نسبت به ارتداد روبرو نيستيم بلكه بايد جريان ارتداد را مورد توجه قرار دهيم و با معرفت بخشي به افراد جامعه، آنها را در برابر امواج خروشان فتنه ها مصونيت ببخشيم وگرنه اوضاع از اين هم بدتر مي شود
متأسفانهاين مرگ جاهليت در تمام ابعاد جامعه ما وجود دارد، در مجموع كل كتابهاي درسي ما چند صفحه به معرفت امام زمان (عج) پرداخته است. در بين هزاران رشته دانشگاهي، چند رشته متناسب با معارف علوي و مهدوي تنظيم شده اند. همه جدا عمل مي كنند، همچون واتيكان و نتيجه اين عدم مصونيت بخشي و عدم معرفت بخشي، مي شود همان جاهليتي كه فرد را به سوي ترديد نسبت به حقايق و سپس به انكار آن سوق مي دهد و در آخر او را عليه آن به ميدان مي آورد.

بنابراين ما با يك مصداق خاصي نسبت به ارتداد روبرو نيستيم بلكه بايد جريان ارتداد را مورد توجه قرار دهيم و با معرفت بخشي به افراد جامعه، آنها را در برابر امواج خروشان فتنه ها مصونيت ببخشيم وگرنه اوضاع از اين هم بدتر مي شود.

يعني نظر شما اين است كه در برابر اين گونه فتنه ها و اهانتها بايد بصورت ايجابي عمل كرد؟

اين راهكارهايي كه عرض كردم ناظر به جنبه ايجابي قضه است، اما جنبه سلبي آن كه يكي بر عهده ي مراجع و علما بصورت صدور حكم است و ديگري بر عهده تك تك مسلمانان بصورت اعلان انزجار و تبرّي از اينگونه حركات است، نبايد ناديده گرفته شود البته اين اعلان انزجار با ظرافت خاصي صورت گيرد كه منجر به اشاعه فحشا و توسعه منكر در جامعه نشود.

حال اين سوال مطرح است كه چرا از بين تمام اهل بيت عليهم السلام، اهانت ها و هتك حرمت هاي اخير متوجه حضرت امام هادي عليه السلام گرديده است؟

اين مسئله قابل بررسي است اما در نگاه اجمالي به قضيه بايد گفت شايد به دليل جايگاه غريبانه حضرت هادي عليه السلام در بين ما باشد، چرا كه دشمن خوب مي دانسته كه در صورت اهانت به ساير ائمه كه شناخته شده هستند و از جايگاه خاصي بين شيعيان برخوردارند، با واكنش شديدتري روبرو خواهند شد ولي متأسفانه در رابطه با اين امام مظلوم اينگونه نخواهد بود.

اميدوارم در زدودن غبار غربت از چهره درخشان اين امام بزرگوار، بتوانيم موفق باشيم تا از انوار تابناك حضرتش، قلب جامعه بشريت منوّر و روشن گردد.