درباره مادر امام هادي ع چه مي دانيم؟

مادر ايشان سمانه نام داشت[1] و كنيه ايشان امّ الفضل بود.[2] نامهاي ديگري هم براي ايشان ذكر شده كه عبارتند از: جمانه[3] ؛ مهرسنّه[4] ؛ غزال[5] , حديث[6] ؛ و ...
ايشان معروف به سيده بود[7] و به اصطلاح , مولّده بود.[8] مولده يعني كنيزي كه پيش عربها زاده و تربيت شده بود. امام جواد , شخصي را با هفتاد دينار فرستاده و ايشان را كه پيش برده فروشي بود و با قافله اي به مدينه آمده بود از برده فروش خريده بود.[9] نيز ايشان معروف به مغربيه مي باشد.
از خود امام هادي روايت شده كه مادرشان را اين گونه توصيف نموده اند: «مادرم از جايگاه رفيع من آگاه بود. او از زنان بهشتي است . هيچ گاه شيطان به او نزديك نمي شود و مكر ستمكاران كنيه توز به او نخواهد رسيد. او در برابر ديدگان خداوند كه هيچ گاه به خواب فرو نمي روند محفوظ است » [10]
امام جواد (به عنوان پدر شوهر) به اين كنيز احترام خاصي مي گذاشت بطوريكه نقل شده: يكي از اسبابي كه بوسيله آن , معتصم , ام فضل را بر قتل امام تحريك كرد , همين برتري دادن اين كنيز بود...[11]
امام هادي چهار پسر و يك دختر از خود بجاگذاشت:[12] امام عسكري ؛ حسين ؛ محمد ؛ جعفر.[13] در نام دختر ايشان اختلاف است. برخي نام اشان را علّيه گفته اند[14] و گروهي اسامي ديگري نقل كرده اند.[15]

***

[1]. كافي(باب مولدابي الحسن) , المقنعه , ارشادمفيد2/297 , اعلام الوري , تاج المواليد , تاريخ مواليدالائمه , دلائل الامامه , المجدي130 , سرّالسلسلة العلويه39 , عيون المعجزات118 , علامه در كتابهايش , مزاردروس , الحدائق الناضره , كشف الغطاء , الهدايةالكبري , روضةالواعظين , وصول الاخيار , تذكرةخواص .. , الفصول المهمه , كشف الغمه2/374
[2]. مناقب آل ابي طالب4/402
[3]. اثبات الوصيه242
[4]. الهدايةالكبري(+ و ليس صحيحا).
در برخي نقلها متفرّشه آمده(كشف الغمه2/384(با تعبير«گفته مي شود») , نيز: تاريخ مواليدالائمه)
[5]. تاريخ اهل البيت(با تعبير«گفته مي شود»)
[6]. همان (با همان تعبير)
[7]. دلائل الامامه411 , مناقب آل ابي طالب4/402(با تعبير«گفته مي شود»)
[8]. دلائل الامامه411 , اثبات الوصيه242
[9]. دلائل الامامه410 , اثبات الوصيه242
[10]. «امّي عارفة بحقّي و هي من اهل الجنّة لايقربها شيطان مارد و لاينالها كيد جبّار عنيد وهي مكلوءة(محفوظة)بعين الله التي لاتنام و لاتتخلّف عن امّهات الصدّيقين و الصالحين.» پيشين
[11]. عيون المعجزات118
[12]. الصواعق المحرقه123
[13]. البته در يعقوبي(2/503) از كلّ فرزندان , فقط امام عسكري و جعفر ذكر شده و در تاريخ اهل البيت , نام حسين به چشم نمي خورد. در دلائل الامامه هم در يك نقل , امام عسكري و جعفر و ابراهيم ذكر شده و در نقلي ديگر , امام عسكري و حسين و جعفر. در الهدايةالكبري هم اصلا دختري براي حضرت ذكر نشده.
مطلب ديگر اينكه: وقتي جعفر زاده شد , نه تنها امام هادي بولادت او شاد نگشت , بلكه خبرداد كه جماعت فراواني را او گمراه خواهدكرد.
كمال الدين1/320و321 (+ روايتي مفصل از امام سجاد) , عيون المعجزات121 , كشف الغمه2/385 , اثبات الوصيه253
[14]. اعلام الوري366 , مناقب آل ابي طالب4/402
[15]. ارشادمفيد2/311و312 , كشف الغمه2/384 , الفصول المهمه , نورالابصار , صحاح الاخبار(به نقل الزام و شرح احقاق) ,
در دلائل الامامه412 دختر ديگري به نام دلاله هم براي حضرت ذكرشده.