حرم سامرا، شامل دو بارگاه منوّر امام هادي و امام عسكري(ع) است كه زمين آن را امام هادي (ع) از شخصي به نام «دليل بن يعقوب» خريداري كرده است. پس از شهادت امام حسن عسكري (ع) در سال 260 ق و دفن ايشان در جوار آرامگاه پدر، اين خانه از وضعيت مسكوني خارج شد و زيارتگاه عاشقان و دوستان گرديد. در سال 333 ق به دستور «ناصر الدّوله هَمْداني» بر گرداگرد خانه، ديواري كشيدند و بر روي هر دو قبر، گنبدي برافراشتند. در دوران آل بويه، نخست، معزّالدّوله هزينه زيادي را براي توسعه و عمران اين بقعه و سرداب امام مهدي(عج) اختصاص داد و براي نخستين بار ضريحي از چوب بر روي هر دو قبر نصب كرد و نگهبان ها و خادماني را به خدمت حرم و زائران گماشت. پس از او، در سال 368ق به دستور عضد الدوله ديلمي، صحن بزرگي، همراه با چندين رواق، گرداگرد قبرها ساخته شد. افزون بر آن، دور تا دور شهر سامرا نيز باروي مستحكمي كشيدند. پس از سقوط آل بويه، به دستور بساسيري، در سال 444 ق، ساختمان با شكوهي روي قبرها بنا شد كه دو قرن دوام يافت. اين بنا در سال 640 ق، در اثر آتش سوزي از بين رفت. به دستور خليفه عباسي، المستنصر باللّه، تمامي ساختمان ها به بهترين شكل تجديد بنا و ساخته شد. اين ساختمان ها چند صد سال در برابر حوادث طبيعي دوام آورد، تا آنكه در سال 1200 ق، احمد خان دُنبلي كه از حكمرانان آذربايجان بود، ساختمان هاي كهن را ويران و ساختمان با شكوه ديگري با تركيب و معماري نو بنا كرد كه در زمان حكمراني فرزندش، حسين قلي خان دنبلي، در سال 1225ق پايان پذيرفت. سرپرستي كار ساختمان كه هزينه فراواني داشت، به عهده ميرزا محمد سلماسي بود.
در سال 1285ق به دستور ناصر الدين شاه قاجار، ضريح قديمي تعويض و به نقره تبديل شد. طلا كاري گنبد عظيم حرم مطهر و كاشي كاري سطح بيروني گلدسته ها و ايوان ها و سردرهاي حرم مطهر نيز به دستور ناصرالدين شاه انجام گرفت.
امروزه گنبد حرم عسكريين بزرگ ترين گنبد در ميان گنبدهاي عتبات مقدسه و دومين گنبد بزرگ پس از گنبد سلطانيه زنجان در مشرق زمين است.
شايسته ياداوري است كه با كمال تأسف در تاريخ 3/12/1384 گنبد نوراني دو امام بزرگوار در سامرا توسط مزدوران انگليس و آمريكا منفجر گرديد و بار ديگر در تاريخ23/3/1386 دو گلدسته باقي مانده از آن در سايه حمايت اشغال گران عراق تخريب شد وَ سَيَعْلَمُ الّذينَ ظَلَمُوا أَيّ مُنْقَلَبٍ يَنْقَلِبُونَ…