آنگونه كه جدول مدت حكومت خلفاي عباسي نشان ميدهد، از ميان آنان متوكل از همه بيشتر با امام هادي معاصر
بوده است؛ ازينرو موضعگيري او را در برابر امام ذيلاً توضيح ميدهيم :
متوكل نسبت به بني هاشم بد رفتاري و خشونت بسيار روا ميداشت. او به آنان بدگمان بود و همواره آنان را متهم
مينمود. وزير او «عبدالله بن يحيي بن خاقان» نيز پيوسته از بني هاشم نزد متوكل سعايت مينمود و او را تشويق
به بد رفتاري با آنان ميكرد. متوكل در خشونت واجحاف به خاندان علوي گوي سبقت را از تمامي خلفاي بني
عباس ربوده بود (1)متوكل نسبت به علي - عليه السلام - و خاندانش كينه و عداوت عجيبي داشت و اگر آگاه ميشد كه كسي به آن
حضرت علاقهمند است، مال او را مصادره ميكرد و خود او را به هلاكت ميرساند (2)
بر اساس همين ملاحظات بود كه حضرت هادي - عليه السلام - ، بويژه در زمان متوكل، فعاليتهاي خود را به
صورت سرّي انجام ميداد و در مناسبات خويش با شيعيان نهايت درجه پنهانكاري را رعايت ميكرد. مؤيد اين
معنا حادثهاي است كه آن را مورخان چنين نقل كردهاند :
»محمد بن شرف» ميگويد: همراه امام هادي - عليه السلام - در مدينه راه ميرفتم. امام فرمود: آيا تو پسر شرف
نيستي؟ عرض كردم: آري. آنگاه خواستم از حضرت پرسشي كنم، امام بر من پيشي گرفت و فرمود: «ما در حال
گذر از شاهراهيم و اين محل، براي طرح سؤال مناسب نيست»! (3)
اين حادثه شدت خفقان حاكم را نشان ميدهد و ميزان پنهانكاري اجباري امام را بخوبي روشن ميسازد .
امام هادي - عليه السلام - در بر قراري ارتباط با شيعيان كه در شهرها و مناطق گوناگون و دور و نزديك سكونت
داشتند، ناگزير همين روش را رعايت ميكرد و وجوه و هدايا و نذور ارسالي از طرف آنان را با نهايت پنهانكاري
دريافت ميكرد. يك نمونه از اين قبيل برخورد، در كتب تاريخ و رجال چنين آمده است :
»محمد بن داود قمي» و «محمد طلحي» نقل ميكنند: اموالي از «قم» و اطراف آن كه شامل «خمس» و نذور و
هدايا و جواهرات بود، براي امام ابوالحسن هادي حمل ميكرديم. در راه، پيك اما در رسيد و به ما خبر داد كه باز
گرديم، زيرا موقعيت براي تحويل اين اموال مناسب نيست. ما باز گشتيم و آنچه نزدمان بود، همچنان نگه داشتيم تا
آنكه پس از مدتي امام دستور داد اموال را بر شتراني كه فرستاده بود بار كنيم و آنها را بدون ساربان به سوي او
روانه كنيم. ما اموال را به همين كيفيت حمل كرديم و فرستاديم. بعد از مدتي كه به حضور امام رسيديم، فرمود: به
اموالي كه فرستادهايد، بنگريد! ديديم در خانه امام، اموال به همان حال محفوظ است (4)
گرچه روشن نيست كه اين جريان در زمان اقامت امام در مدينه اتفاق افتاده يا در سامرّأ (چون در سامرأ كنترل و
مراقبت، شديدتر بود)، اما در هر حال نمونه بارزي از ارتباطهاي محرمانه و دور از ديد جاسوسان دربارخلافت
به شمار ميرود .