شما (ائمه طاهرين) هم شوكت خداوند را عظيم شمرديد و منزلتش را بزرگ دانستيد و كرمش را به گستردگي ستوديد و به ذكر خدا ادامه داديد و پيمانش را استوار كرديد و عهدي را كه در فرمان برداري اش بسته بوديد، محكم نموديد و



[ صفحه 72]



در پنهان و آشكار، براي او خيرخواهي كرديد و با حكمت و پند نيكو مردم را به راه خداوند دعوت نموديد.

كمالات معصومين بر سه قسم است:

1 - كمالات ذاتيه كه اعم است از نفساني و جسماني.

عبارت است از فضائل و كمالاتي كه در ذات آنها نهفته است.

2 - كمالات فعليه.

عبارت است از فضائل و كمالاتي كه ائمه عليهم السلام از خود بروز داده و انجام داده اند.

3 - كمالات خارجيه.

عبارت است از كمالاتي كه در خارج به واسطه وجود امام، محقق شده است.

تا اين فراز از زيارت جامعه كبيره، غالب كمالاتي كه براي حضرات معصومين عليهم السلام شمرده شد، كمالات ذاتيه بود و كمالات فعليه به ندرت شمرده شد كه البته آنها هم به اعتبار كمالات ذاتيه معصومين عليهم السلام بود.

از اين عبارت سرآغاز باب جديدي از فضائل ائمه عليهم السلام شروع مي شود كه در آن پانزده كمال از كمالات فعلي ائمه معصومين عليهم السلام ذكر گرديده است.

بايد توجه داشت كه منشاء كمالات فعليه، همان كمالات ذاتي است. لذا اين باب با فاء تفريع شروع شده است.

اين كمالات عبارتند از:



[ صفحه 73]



1 و 2 و 3 - امامان معصوم عليهم السلام جلالت و كبرايي خداوند را عظيم و والا شمردند و شأن و منقبت خدا را بزرگ داشتند و كرم و بزرگواري اش را مجد و عظمت بخشيدند. يعني آن ذوات پاك با رفتار، گفتار و كردار خود، باعث مجد، عظمت و بزرگي خداوند گرديده اند.

4 و 5 و 6 - امامان معصوم عليهم السلام به چنان مقامي والايي نائل آمده اند كه به ذكر دائمي و عملي خداوند مشغول هستند و اين ارتباط با خداوند چنان محكم و استوار است كه پيمان با خداوند را محكم نموده و اطاعت آنان از او را استوار گردانده است. آنان لحظه اي از ذكر خدا و اطاعت و بندگي او جدا نمي شوند.

7 و 8 - امامان معصوم عليهم السلام در پنهان (خلوت بين خود و خدا) و آشكار (در بين مردم) براي خداوند، خيرخواهي مخلصانه كرده و مردم را با دلائل و حكمت هاي زيبا و موعظه هاي نيكو به سوي راه الهي دعوت نموده اند.