فقها شرط توجه تكليف به مكلف را هوشياري وي در هنگام تكليف مي دانند و اگر مكلف از آغاز زمان تكليف تا پايان آن بيهوش باشد نه اداي تكليف بر او واجب است و نه قضاي آن. علماي ما در اين حكم به روايات متعددي از ائمه استناد كرده اند و ما در اين جا به دو تا از اين احاديث اشاره مي كنيم:

1 - علي بن مهزيار از امام دهم، «ابوالحسن ثالث» درباره ي تكليف فرد بيهوش و مغمي عليه پرسيد.

حضرت پاسخ داد: «قضاي واجبات بر او واجب نيست و نيازي به بجا آوردن نماز و روزه ندارد زيرا در اين بيهوشي مغلوب قدرت خدايي بوده است و هر مورد اين چنيني عذرش خواسته است و خداوند به طريق اولي عذر او را



[ صفحه 94]



مي پذيرد [1] .

2 - ايوب بن نوح درباره ي نمازهاي فوت شده ي فردي كه يك يا دو روز بيهوش است سؤال مي كند، آيا بايد نمازها را قضا كند يا خير؟.

و امام پاسخ مي دهد: «لا يقضي الصوم، و لا يقضي الصلاة [2] ؛ قضاي نماز و روزه بر او لازم نيست».