حضرت امام هادي - عليه السلام - با زيارات خاصي پدران و اجداد گرامي خويش را زيارت مي كرد و مجموعه گرانبهايي از ايشان بدين ترتيب به دست ما رسيده است. اين مجموعه دربردارنده دلايل استواري بر حقانيت ائمه اهل بيت و احقيت آنان نسبت به خلافت اسلامي و اسناد مهمي درباره ي فضائل و مناقب و عظمت آنان مي باشد. در اين جا به بعضي از زيارات حضرت اشاره مي كنيم:

زيارات جامعه: اين زيارت از مشهورترين، برترين و شناخته شده ترين زيارات ائمه طهار - عليهم السلام بشمار مي رود و شيعيان اهل بيت به اين زيارت اقبال خاصي نشان داده و به حفظ آن و زيارت ائمه با آن مخصوصا در روزهاي جمعه پرداختند و ما به اختصار از آن بحث مي كنيم.

صحت سند زيارت: صحت سند اين زيارت به درجه قطع و يقيني بودن رسيده است و شيخ الطائفه طوسي در «التهذيب»، رئيس المحدثين صدوق در «الفقيه» و ديگران آن را نقل نموده اند. علامه مجلسي درباره ي اين زيارت مي گويد:

«اين زيارت داراي بهترين سند، عميق ترين مفهوم، فصيح ترين الفاظ، بليغ ترين معني و عاليترين شأن است و از جمله بهترين زيارات بشمار مي رود». [1] .

اين زيارت را محمد بن اسماعيل برمكي از موسي بن عبدالله نخعي نقل كرده است. به سخن او گوش فرامي دهيم تا از زبان خودش بشنويم كه مي گويد: به علي بن محمد بن علي بن موسي بن جعفر بن محمد بن علي بن



[ صفحه 169]



الحسين بن علي بن ابي طالب - عليهم السلام - عرض كردم: يابن رسول الله! مرا كلامي نيك، رسا و بسيار شيوا بياموز تا آن كه هر وقت خواستم يكي از شما را زيارت كنم آن را به زيارت آورم.

حضرت فرمود: هنگامي كه به در (حرم) مي رسي در حالي كه غسل داري توقف كن و شهادتين را به زبان آور پس داخل شو، همين كه قبر را ديدي، بايست و سي مرتبه الله اكبر بگو، سپس با آرامش و متانت گامهاي كوتاهي بردار و كمي راه برو و بعد بايست و سي مرتبه خداوند متعال را تكبير بگو. سپس به قبر نزديك شو و چهل مرتبه تكبير بگو كه مجموعا يكصد تكبير مي شود، سپس حضرت امام هادي - عليه السلام - متن زيارت جامعه را به او تعليم داد. [2] .

شيوايي زيارت: زيارت جامعه از استواري، بزرگي بيان و فصاحت شگفت انگيزي برخوردار است و با الفاظ عذب و شيرين، مزين و آراسته شده است به علاوه آن كه زيباترين تعابير و دقيق ترين معاني و مفاهيم را بيان مي كند، همه ي اين موارد دليل و آيه ي روشني است بر آن كه متن اين زيارت از طرف معصوم - عليه السلام - صادر شده است.

به عقيده ي علماي فن نشانه خبر صحيح آن است كه در بالاترين مراتب رسايي و شيوايي و ابداع بوده باشد زيرا ائمه اطهار كان و معدن بلاغت و فصاحت بوده اند و آنانند كه قواعد و اصول سخنوري و سخن سنجي را بنيان نهادند و صدف را از سفال جدا كردند لذا سخنانشان لاجرم در قله فصاحت و بلاغت قرار دارد.

شرح هاي اين زيارت: علماي شيعه اهتمامي بي مانند در راه شرح اين زيارت بخاطر مطالب والاي آن و اسرار دست نيافتني و فوق العاده آن و مباحث تازه آن، صرف كردند كه ما به برخي از اين شرحها اشاره مي كنيم:



[ صفحه 170]



1 - شرح زيارت جامعه ي كبيره، از علامه شيخ احمد بن زين الدين بن ابراهيم احسائي كه شرحي است بزرگ و مفصل.

2 - شرح زيارت جامعه، از محمدتقي بن مقصود مجلسي (پدر علامه مجلسي).

3 - شرح زيارت جامعه، از سيد حسين بن سيد محمدتقي همداني به زبان فارسي.

4 - شرح زيارت جامعه، از سيد عبدالله بن سيد محمدرضا شبر حسيني به نام الانواراللامعه.

5 - شرح زيارت جامعه، از سيد علي نقي حائري.

6 - شرح زيارت جامعه، از شيخ محمدعلي رشتي نجفي.

7 - شرح زيارت جامعه، از سيد محمد بن محمدباقر حسيني.

8 - شرح زيارت جامعه، از سيد محمد بن عبدالكريم طباطبائي بروجردي [3] .

اين ها بعضي از شرح ها و تعليقات زيارت جامعه ي كبيره است كه به خوبي اهميت آن را مي رساند و ما بخاطر گسترش و وجود اين زيارت تقريبا در همه ي كتب ادعيه از ذكر آن خودداري مي كنيم زيرا اين زيارت صدها بار بطور مستقل يا در ضمن كتب دعا و زيارت چاپ شده است.