در تاريخ و روايات آمده كه حضرت عبدالعظيم عليه السلام مورد تعقيب حكومت وقت قرار مي گيرد و براي مصونيت از خطر گريخته به ايران مي آيد و در شهر ري پنهان مي شود و به روايت نجاشي در سرداب خانه ي مردي از شيعيان در سكة الموالي اقامت گزيده و در آنجا به عبادت مي پردازد روزها را روزه مي گيرد و شب ها به شب زنده داري و نماز مي گذراند و گاهي مخفيانه از خانه بيرون مي آيد و قبري را كه مقابل قبر اوست و هم اكنون به امامزاده حمزه معروف است زيارت مي كند و مي فرمايد اين قبر مردي از فرزندان حضرت امام موسي بن جعفر عليهماالسلام است.

حضرت عبدالعظيم عليه السلام پيوسته در همان خانه مي زيسته و خبر اقامت او در شهر ري به تدريج به شيعيان خاندان پيامبر مي رسد و اكثر مردم ري او را شناخته و با او آشنا مي شوند.

دارد كه مردي از شيعيان، پيغمبر اكرم (ص) را در خواب ديد كه فرمود مردي از فرزندانم را از (سكة الموالي) مي آورند و در نزد درخت سيب در باغ عبدالجبار بن عبدالوهاب مدفون خواهند نمود و به همين مكان كه در آنجا دفن شده اشاره فرمود. پس آن شخص خواب ديده رفت كه آن درخت سيب و آن مكان را از صاحب باغ خريداري كند صاحب باغ گفت اين زمين و اين درخت را از براي چه مي خري آن مرد خواب خود و جريان واقعه را براي صاحب باغ نقل نمود صاحب باغ گفت من خود نيز چنين خواب ديده ام لذا موضع آن درخت را با جميع باغ وقف كرد بر حضرت عبدالعظيم و شيعيان كه در آنجا دفن شوند پس از چندي آن حضرت بيمار گرديد و از دار دنيا رحلت نمود و به رحمت ايزدي واصل گشت چون هنگام غسل دادنش او را برهنه كردند در جيبش نامه اي يافتند كه در آنجا نسب شريف خود را نوشته بود كه منم ابوالقاسم پسر عبدالله



[ صفحه 484]



پسر علي پسر حسن پسر زيد پسر امام حسن پسر علي بن ابيطالب عليهم السلام.

وفات حضرت عبدالعظيم عليه السلام در دوران امامت دهمين نير برج ولايت حضرت امام هادي عليه السلام بوده است و مدفن آن بزرگوار در شهر ري است كه زيارتگاه اهل ايمان و شيعيان است. در اهميت فضيلت و ثواب زيارت حضرت عبدالعظيم عليه السلام همين بس كه ميرداماد محقق عاليقدر در كتاب رواشح گفته كه احاديث بسيار در فضيلت زيارت قبر حضرت عبدالعظيم روايت شده كه هر كه زيارت كند قبر او را بهشت بر او واجب شود و شيخ شهيد ثاني در حواشي خلاصه همين روايت را نقل فرموده است و نيز ابن بابويه به سند معتبر روايت كرده كه مردي از اهل ري به خدمت حضرت امام علي النقي الهادي عليه السلام شرفياب شد حضرت از او پرسيد كه كجا بودي عرض كرد به زيارت حضرت امام حسين عليه السلام رفته بودم فرمود اگر زيارت مي كردي قبر عبدالعظيم را كه نزد شما است هر آينه مثل كسي بودي كه زيارت امام حسين عليه السلام كرده باشد.

مؤلف گويد با توجه به اين روايات معتبره و مخصوصا بيان حضرت امام هادي عليه السلام ما مردم ايران بايد بسيار قدردان قبر شريف حضرت عبدالعظيم كه در شهر ري واقع است بوده باشيم و زيارت قبر آن جناب را با آن همه ثواب و فضيلت مغتنم شماريم تا انشاء الله ثواب زيارت آن حضرت را دريابيم و در مقام زيارت قبر شريفش عرضه بداريم السلام عليك يا اباالقاسم ابن السبط المنتجب المجتبي السلام عليك يا من بزيارته ثواب زيارت سيدالشهداء يرتجي و چه خوب است كه زيارت ما عارفانه باشد و چه خوب است كه در آن مكان شريف از زيارت جامعه كبيره كه از لسان معجز بيان حضرت امام هادي عليه السلام صادر شده است خواندن آن را به قصد زيارت چهارده معصوم عليهم السلام فراموش ننمائيم چه آن زيارت دريا دريا عرفان و حكمت است و



[ صفحه 485]



مي شود آن را همه جا خواند مخصوصا در اماكن شريفه متبركه از عموم زائران با ايمان ملتمس دعاي خير هستم خداوند به شما هميشه توفيق زيارت عنايت فرمايد.

و نيز از شخصيت هاي برجسته اي كه مي شود از اصحاب عالي مقام امام همام حضرت هادي عليه السلام نام برد فضل بن شاذان نيشابوري است كه مرحوم شيخ طوسي او را جزو اصحاب امام هادي (ع) قلمداد كرده و برخي از علماي رجال نيز او را از اصحاب آن حضرت ذكر كرده اند در عين اينكه او را از اصحاب و ياران حضرت امام جواد و حضرت امام حسن عسگري عليهماالسلام معرفي نموده اند.

ابن شاذان مردي عظيم الشأن و فقيهي مجتهد و متكلمي عاليقدر و توانا بوده و كتاب هاي بسياري نوشته است گفته اند تاليفات اين مرد بزرگ بالغ بر يكصد و هشتاد كتاب است.

صاحب اصول كافي كليني و شيخ طوسي و شيخ صدوق به اقوال و كلمات آن بزرگوار توجه بسيار داشته اند و پاره اي از اخبار معتبره را از او نقل كرده اند.

فضل بن شاذان در ايام امامت حضرت امام حسن عسگري عليه السلام رحلت نموده و در نيشابور فعلي در يك فرسخي آن مدفون گرديده و قبر شريفش زيارتگاه شيعيان است.